Haaruitval door ziekte, stress of medicijnen
Waarom valt mijn haar ineens uit?
Plotseling haarverlies is schrikken. Je denkt al snel aan blijvende kaalheid of aan erfelijke kaalheid (alopecia androgenetica). In veel gevallen is dat níet zo. Bij ziekte, hoge koorts, operatie, stress of medicijngebruik gaat het vaak om tijdelijke reactieve haaruitval: het lichaam krijgt een klap, de haarcyclus raakt even van slag, maar de haarwortels blijven leven.
Reactieve haaruitval is een verzamelnaam die artsen gebruiken voor tijdelijke vormen van haarverlies die ontstaan als reactie op een lichamelijke verandering. De haarwortels zelf blijven meestal gezond, maar de normale haargroeicyclus raakt tijdelijk verstoord.
De meest voorkomende vorm heet telogeen effluvium: na ziekte, koorts of het gebruik van bepaalde medicijnen gaan veel haren tegelijk in rust en vallen enkele maanden later uit.
Dermatoloog dr. Petra Dikrama legt uit in Huisarts & Wetenschap (2024):1
“Bij telogeen effluvium zijn de haarwortels niet vernietigd, maar tijdelijk in rust. Zodra de oorzaak verdwijnt, hervat de haargroei vanzelf.”
In sommige situaties, zoals bij chemotherapie, treedt een andere vorm op: anageen effluvium. Daarbij stopt de haargroei plotseling doordat de medicijnen de actieve haarcellen tijdelijk beschadigen. Ook dan groeit het haar meestal weer terug zodra de behandeling voorbij is.
Zo werkt haargroei
Haren groeien volgens een vaste cyclus met 3 fases:
- Groeifase (anagene fase) – het haar groeit ongeveer één centimeter per maand.
- Overgangsfase (catagene fase) – het haar stopt even met groeien.
- Rustfase (telogene fase) – het haar valt uit en maakt plaats voor een nieuwe haar.
Normaal zit 80–90 procent van je haren in de groeifase. Bij ziekte, stress of medicatie verschuift dit en gaan te veel haren tegelijk in rust en vallen na enkele maanden uit. Haarzakjes (ook wel haarfollikels genoemd) zijn bijzonder gevoelig voor veranderingen in het lichaam. Stress, koorts of hormonale schommelingen kunnen de groeicyclus tijdelijk verstoren. Een haarfollikel kan zelf stress waarnemen, net als de rest van het lichaam. Die reactie kan ervoor zorgen dat het haar tijdelijk uitvalt.2
De vormen van haaruitval bij ziekte of medicijnen3
Haaruitval kan veel verschillende oorzaken hebben — van ziekte en medicatie tot stress of een storing in het afweersysteem. Dat maakt het lastig om te begrijpen wat er precies aan de hand is en hoelang herstel kan duren. Dermatologen onderscheiden de verschillende vormen van haaruitval. Sommige zijn tijdelijk, andere vragen medische behandeling of controle. In de meeste gevallen blijven de haarwortels goed en groeit het haar vanzelf terug zodra het lichaam hersteld is of de uitlokkende factor (oorzaak) is verdwenen.
| Type haaruitval | Wat gebeurt er in de hoofdhuid? | Wanneer begint het haarverlies? | Typische hersteltijd |
|---|---|---|---|
| Telogeen effluvium (TE) | Veel haren gaan tegelijk van de groeifase naar de rustfase (telogeen). Het haar wordt tijdelijk dunner over het hele hoofd (diffuus haarverlies). | 1–3 maanden na ziekte, koorts, operatie, stress of medicatie. | 3–12 maanden na herstel; haar groeit geleidelijk terug. |
| Anageen effluvium (chemo-gerelateerd) | Chemotherapie of bestraling stopt de celdeling in actieve haarwortels. Snelle, vaak volledige haaruitval. | Dagen tot weken na start van de behandeling. | 6–12 maanden na afronden van de therapie; eerste haargroei na 4–8 weken. |
| Auto-immuun haaruitval (bijv. alopecia areata of ziekte van Graves) | Het afweersysteem valt eigen haarwortels aan. Haaruitval in plekken of gelijkmatig verspreid. | Plotseling, soms na infectie of stress. | Variabel: weken tot maanden; kan spontaan herstellen of terugkomen. |
| Haaruitval door medicijnen | Sommige medicijnen verstoren tijdelijk de haargroeicyclus; haar valt diffuus uit. | Enkele weken tot maanden na start van het middel. | Meestal volledig herstel binnen 3–6 maanden na stoppen of aanpassen medicatie. |
| Stress-gerelateerd haarverlies | Stresshormonen (zoals cortisol) verstoren tijdelijk de groeicyclus. Meer haren tegelijk in rustfase → diffuus dunner haar. | Enkele weken of maanden na een stressvolle periode. | 3–6 maanden zodra rust en herstel terugkeren; balans en ontspanning versnellen hergroei. |
| Chronisch telogeen effluvium | Langdurige verstoring of onvolledig herstel van de haarcyclus; haar blijft dunner en verliest volume. | 1–3 maanden na herhaalde stress, hormonale of metabole disbalans. | Kan jaren duren; soms blijvend. Oorzaken onderzoeken (ijzer, schildklier, hormonen). |
Haaruitval na ziekte of koorts
Na een infectie, operatie of hoge koorts kan het lichaam tijdelijk stoppen met haargroei. De energie gaat naar herstel van vitale organen, niet naar de haarwortels. Het haarverlies wordt meestal pas 2 tot 5 maanden na de oorzaak merkbaar. Bij acuut telogeen haarverlies herstelt de haardos zich binnen drie tot twaalf maanden.3
Ook hormonale veranderingen kunnen de haargroei tijdelijk verstoren, bijvoorbeeld:
- na een bevalling, wanneer de hormoonspiegels snel dalen;
- bij schildklierproblemen, zoals een trage of te snelle schildklier;
- of tijdens de overgang.
In al deze situaties komt het haarverlies meestal 2 tot 4 maanden na de hormonale verandering op gang en herstelt het haar spontaan zodra het evenwicht in het lichaam terugkeert. Het is zelden blijvend: de haarwortels blijven actief, maar hebben tijd nodig om hun groeicyclus opnieuw te starten.
Haaruitval door medicijnen
Sommige medicijnen kunnen tijdelijk haaruitval veroorzaken. Meestal gaat het om een tijdelijke reactie van de haarwortels: ze schakelen te vroeg over naar de rustfase (telogeen effluvium). Het haarverlies is gelijkmatig verdeeld over het hele hoofd, niet blijvend, en de haren groeien na enkele maanden weer terug zodra het lichaam gewend is aan het medicijn of het gebruik wordt gestopt.7,8
Welke medicijnen kunnen dit geven?
De volgende groepen medicijnen zijn het vaakst betrokken:4,7,8,9,10
| Geneesmiddelgroep | Wat gebeurt er? | Wanneer begint het? | Herstel na stoppen |
|---|---|---|---|
| Bloedverdunners (Xarelto, heparine, enoxaparine, warfarine) | Versnellen overgang van haren naar rustfase (telogeen effluvium). | 2–4 maanden na start. | 3–6 maanden. |
| Bètablokkers (bij hoge bloeddruk of hartkloppingen) | Verlagen bloeddoorstroming van hoofdhuid → meer haren in rustfase. | Binnen weken tot maanden. | 3–6 maanden. |
| Antidepressiva en stemmingsstabilisatoren (SSRI’s, tricyclische middelen, lithium, valproïnezuur) | Kunnen haaruitval of verandering van haarstructuur veroorzaken. | Enkele weken tot maanden na start. | Meestal 3–6 maanden na stoppen. |
| Schildkliermedicatie (levothyroxine, thiamazol) | Verstoring van hormoonbalans → tijdelijke haaruitval. | Binnen weken tot maanden. | 3–6 maanden. |
| Anticonceptiepillen | Verandering in hormoonhuishouding → tijdelijke of patroonachtige uitval. | Enkele maanden na start of na stoppen. | 3–6 maanden. |
| Vitamine A-achtige middelen (retinoïden zoals isotretinoïne) | Vertraagde haargroei of dunner haar. | Na weken tot maanden. | Herstel binnen enkele maanden. |
Gerelateerde producten & informatie:
- Minoxidil - direct je behandeling starten
- Minoxidil - hoe werkt het nou echt?
- Plotseling haaruitval - telogeen effluvium
Bronnen:
1. Dikrama P. Diffuus haaruitval door telogeen effluvium. Huisarts & Wetenschap. 2024; 67(2): 112–115.
2. Paus R, et al. The Biology of Hair Follicles. The New England Journal of Medicine. 1999;341(7):491-7.
3. Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). Telogeen Effluvium. Utrecht; 2023. Handreiking telogeen effluvium NVDV
4. Daunton A. Et al. Chronic Telogen Effluvium: Is It a Distinct Condition? A Systematic Review. American Journal of Clinical Dermatology. 2023;24(4):513-520.
5. Sinclair R. Chronic Telogen Effluvium: A Study of 5 Patients Over 7 Years. Journal of the American Academy of Dermatology. 2005;52(2 Suppl 1):12-6.
6. Whiting DA Chronic Telogen Effluvium.. Dermatologic Clinics. 1996;14(4):723-31.
7. Chien Yin GO et al. Telogen Effluvium - A Review of the Science and Current Obstacles. Journal of Dermatological Science. 2021;101(3):156-163.
8. Phillips TG et al. Hair Loss: Common Causes and Treatment. American Family Physician. 2017;96(6):371-378.
9. Dakkak M, et al. Hair loss: diagnosis and treatment. Am Fam Physician. 2024; 110(3): 243-250.
10. Shapiro J. Hair loss in women. N Engl J Med. 2007; 357(16): 1620-1630.
11. Kanker.nl (van KWF, NFK en IKNL); Haaruitval en hoofdhuidkoeling tijdens chemotherapie. April 2025. Beschikbaar via: https://www.kanker.nl/soorten-behandelingen/chemotherapie/de-behandeling-met-chemotherapie/haaruitval-en-hoofdhuidkoeling-tijdens-chemotherapie.
12. Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). Richtlijn Alopecia areata (2024) : Richtlijn alopecia areata 2024 - NVDV
13. Huidziekten.nl - Alopecia areata https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/atxt/AlopeciaAreata.htm
14. Udompanich S, et al. Hair and Scalp Changes in Cutaneous and Systemic Lupus Erythematosus. American Journal of Clinical Dermatology. 2018;19(5):679-694.
15. Chaker L, et al. Hyperthyroidism. Lancet (London, England). 2024;403(10428):768-780.
16. O’Sullivan JDB et al. The impact of perceived stress on the hair follicle: a psychoneuroendocrine and neuroimmunological puzzle. Front Neuroendocrinol. 2022;66:101008.
17. Arck PC et al. Stress inhibits hair growth in mice via neuropeptide substance P–dependent pathways. Am J Pathol. 2003;162(3):803-14.
18. Ahn D et al. Psychological stress-induced pathogenesis of alopecia areata: autoimmune and apoptotic pathways. Int J Mol Sci. 2023;24(14):11711.
19. Xiao X et al. M1 polarization of macrophages promotes stress-induced hair loss via interleukin-18 and interleukin-1β. J Cell Physiol. 2024;239(4):e31181.
20. Dikrama P, Buis P. Diffuus haaruitval door telogeen effluvium. Huisarts & Wetenschap. 2024;67(2):112-115.
21. Randall VA et al. Mechanisms of Action of Minoxidil in Hair Regrowth. J Am Acad Dermatol. 2020; 82(6): 1346–1354.
22. Huang C, et al. JAMA Dermatol. 2021;157(8):963–970.
23. Marks DH, et al. The medical and psychosocial associations of alopecia: recognizing hair loss as more than a cosmetic concern. Am J Clin Dermatol. 2019;20(2):195-200.
24. Schielein MC, et al. Stigmatization caused by hair loss – a systematic literature review. J Dtsch Dermatol Ges. 2020;18(12):1357-1368.
25. Barkauskaite R, et al. Therapeutic implications of psychological state in patients with alopecia areata: a qualitative study. Dermatol Ther. 2020;33(6):e14269.
